KÝ ỨC NẮNG

 

Lớp tôi, Văn K1 Đại học Tổng hợp Huế, vừa có  cuộc họp mặt tại Huế nhân 43 năm ra trường. Có một cuộc chúng tôi tổ chức ở Đầm Chuồn.

Hồi tôi còn ở Huế, Đầm Chuồn chưa tiếng tăm gì, nó cứ mênh mông thế, cứ hoang phế thế, lặng lẽ im lìm thế. Những ngư dân suốt ngày lặn ngụp nò sáo giữa mênh mông vắng lặng. Giờ thành nơi du lịch nổi tiếng, thành cái địa danh hay được nhắc đến, không chỉ của dân du lịch nơi khác đến, mà cả ngay người ở Huế, nếu có lúc nào đấy ai bâng quơ: Chiều nay đi đâu nhỉ? Giữa hàng chục địa chỉ được nhắc, thể nào cũng có Đầm Chuồn.

HÀNH TRANG VÍ, GIẶM

 

Thì ví dụ như thơ, Nghệ An rất đông thi sĩ, và cả nước cũng rất nhiều thi sĩ viết về xứ Nghệ, nhưng thành công thật sự, có những thi phẩm để đời, nếu căn ke ra thì cũng... không nhiều lắm. Có thể kể ngay tới Hoàng Trần Cương, Trần Mạnh Hảo, Lê Huy Mậu và mươi bác nữa. Nhưng những câu thơ về sông Lam thế này thì tôi cho là bất tử: “Miền Trung mỏng và sắc như cật nứa/Chuốt ruột mình thành dải lụa sông Lam.../Miền Trung/Câu ví dặm nằm nghiêng/Trên nắng và dưới cát/Đến câu hát cũng hai lần sàng lại/Sao lọt tai rồi vẫn day dứt quanh năm” (Miền Trung, Hoàng Trần Cương), hoặc như: “Sông bổ đôi Nghệ Tĩnh/Sông nằm hóa lục bát Nguyễn Du/Sông đứng thành Hồng Lĩnh/Sông đi thành ví, giặm trời xanh” (Sông Lam, Trần Mạnh Hảo)...

VÂN VI VỚI BẠN VĂN QUẢNG NGÃI NHÂN ĐƯỢC ĐÃI BÁNH XÈO

 Ông nhà thơ Phạm Đương gọi: Nguyễn Đăng Vũ nhờ em mần số tạp chí Sông Trà tết. Ổng nhờ em thì em nhờ... anh, viết cho một bài thật vui, thật tếu, thật hiện thực phê phán nhân em đãi anh bữa bánh xèo hoành tráng mà anh viết trên phây hàng ngàn người lai mà em không biết anh chê hay khen á.

Bố khỉ, nó mời mình bữa bánh xèo thay ăn chiều, 3 thằng, toàn thứ cũng này nọ và ra gì cả mà hết hẳn tờ 5 trăm còn được thối mà giờ lại còn... đòi nợ. Thôi thì, đã trót thì bèn, chứ chả lẽ móc ra được trả chúng hắn...

BẠN VĂN VỚI ẨM THỰC TÂY NGUYÊN

 Trưa, mở cửa, một chồng báo tết, tờ nào tờ nấy sáng choang. Báo mà đã tới tay tác giả bằng đường bưu điện thì tức là, đương nhiên là, hẳn nhiên là, đã bán hết. Vậy thì ta post thôi, có chi mô nơ?

MỘT LẦN VỀ LÀNG HỌA SĨ XU MAN ĂN TẾT

 

Nhớ, năm thứ 2 lên Gia Lai làm việc, gần tết, họa sĩ Xu Man từ làng lên cơ quan lĩnh chế độ, tôi giúp ông cột đầy một xe đạp, đủ thứ bà Zằn trên cái xe tòng tọc, được cột thêm mấy thanh tre cho nó chắc chắn. Xong xuôi ông xoa tay, thay vì chào nhau ông cười móm mém: Tết này Hùng về làng ăn tết với chú.

Rồi ông đạp xe đi.

CON MIỀN NAM TRÊN ĐẤT THANH HÓA

 

Lại mùa báo tết, nhà cháu bỏ bê con web này hơi lâu rồi, giờ xin quay lại tạ lỗi với nó, sẽ post bài song song với facebook. Tất nhiên là những gì dài hơi, còn khoảnh khắc vẫn là facebook cho nó đúng tính chất.

Bài này đăng báo Thanh Hóa hằng tháng số tết 2025. Năm nay nhà cháu có bài ở tất cả các báo tết liên quan tới nhân thân: Huế quê nội, Ninh Bình quê ngoại, Nghệ An quê tổ 600 năm trước, Thanh Hóa nơi sinh ra và học xong phổ thông, Gia Lai nơi đương sống...

---------

BỐN NGƯỜI ĐÀN BÀ...

 

Có thời gian chị Nga mời tôi làm giám đốc văn hóa- truyền thông cho khu du lịch “Một thoáng Việt Nam” của chị. Làm chuyên gia văn hóa cho chị nhưng tôi thấy vốn của mình chỉ được một góc chị. Nhưng điều chị nghĩ, chị làm đều vượt quá kiến thức của tôi, nên đa phần là tôi thực hiện ý tưởng của chị. Chưa kể vài lần đi cùng chị ra nước ngoài, tôi đã rất xấu hổ khi phải để sếp... phiên  dịch cho mình.

Và tại đây tôi gặp thêm nhiều người phụ nữ đáng kính khác...

DU HÀNH TRONG THI GIỚI VĂN CÔNG HÙNG

 Một bài viết của Ths Đỗ Văn Minh về thơ nhà cháu. Mang về đây để lưu.

“rất khó tìm một đường để quay lại/ thì cứ thế mà nhẫn nại thôi/ đi như mộng du đời giương bẫy chuột/ đi như dò dẫm đêm đặc chông gai/ đi như người câm trưa choang choác nắng/ đi như thằng mù đường mòn dưới chân…/ những con đường giống nhau/ từng cái ngã tư từng cây cột số/ người như đàn kiến bò trong âm u/ người như con ngựa kéo xe đường dài/ ta như que diêm ta như ngọn gió/ ta là đám mây không rõ hình hài/ ta là cái cày cho con trâu kéo/ ta là con bò ngơ ngác ba toa/ những con đường khấp khểnh bờ đê/ tôi kẽo kẹt nhặt bông hoa gạo”

------------- 

SUY NGHĨ SAU BÃO- (Bài đăng Tạp chí Sông Lam số 47 tháng 9/2024)

 

Tôi là người sinh ra và lớn lên ở vùng thường xuyên bão lũ, là khu IV. Bé tí, ở trong những dãy nhà tập thể tranh tre nứa lá của nhà máy Diêm sơ tán trong khu rừng toàn trám, trảu, sở của huyện Hậu Lộc, tỉnh Thanh Hóa, bão trong tôi là hình ảnh các cô chú công nhân leo lên mái nhà dùng cây tre, luồng đè lại các mái tranh, dùng dây néo các ngôi nhà lại. Những dãy nhà được dùng dây cột chặt vào cọc, và thường thì tối là bão vào, nằm trong nhà thấy cả dãy chung chiêng chao đảo, gió rít từng cơn. Sáng ra, cây cối đổ ngổn ngang... Một năm vài lần như thế, cũng quen, trẻ con còn thích nữa.

MỆNH GIÁ CỦA THƯƠNG YÊU...

 

Mấy chữ đầu đề của bài báo này là của nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, chủ tịch hội Nhà văn Việt Nam, tôi mượn, chính xác là xin, để làm đầu đề bài viết nhỏ này.

Ấy là ngay từ khi bắt đầu cơn bão Yagi chớm và đất liền, rồi tiếp theo là “hậu Yagi”, tức là hoàn lưu bão, là những càn quét khủng khiếp của lũ ống, của lụt trắng xóa nhiều khu phố, làng mạc, những nhà văn Việt Nam đã tùy theo khả năng và chỗ đứng của mình để cùng chia sẻ với bà con hoạn nạn.

ĐOÀN QUÂN VIỆT NAM ĐI

*Hồi mới lên Gia Lai, làm việc ở phòng Văn Nghệ, Ty Văn hóa Thông tin, ngoài công việc thường xuyên được phân công trong quyết định là quản lý xuất bản và biên tập Tạp chí Văn Nghệ, có một việc đột xuất tôi được phân công là làm thư ký cho cuộc thi sáng tác quốc ca của tỉnh Gia Lai - Kon Tum.

Là cuối năm 1981, quốc hội khóa 6 đã quyết định mở cuộc vận động sáng tác quốc ca mới để thay thế bài “Tiến quân ca” của nhạc sĩ Văn Cao đã là quốc ca Việt Nam từ năm 1946.

VỀ BÚT KÝ "THÁP MƯỜI MÙA NƯỚC NỔI" TRONG SÁCH GIÁO KHOA CÁNH DIỀU

 Nhà thơ Lê Văn Vỵ phỏng vấn nhà cháu cho mục Nhà văn với nhà trường của Tạp chí Nhà văn và cuộc sống, hôm nay ông bê về tạp chí Hồng Lĩnh đăng. Nhà cháu lại rước về đây để ai cần thì đọc ạ.

----------

Nhà văn với Nhà trường:

Ngữ văn lớp 6, tập 1 ( Bộ sách Cánh Diều) đã tuyển chọn “ Đồng Tháp Mười mùa nước nổi” của nhà thơ Văn Công Hùng nhằm minh họa cho thể loại Du kí.

Để giúp GV và HS tiếp cận với tác phẩm này, Chuyên mục Nhà văn với Nhà trường ( Tạp chí Nhà văn và Cuộc sống; Hội Nhà văn Việt Nam) số 16 có cuộc PV nhà thơ Văn Công Hùng xung quanh tác phẩm này!

Trân trọng giới thiệu cùng độc giả!

THÚ VỊ “BIA CHIẾN BẠI”

 

Thạc sĩ Nguyễn Quang Tuệ, nhà nghiên cứu văn hóa ở Gia Lai vừa có bài viết thú vị trên một tờ báo, rằng là “Nên giữ lại “bia chiến bại” của người Pháp ở Đăk Pơ”.

Tôi nhiều lần qua lại nơi đây, là cái huyện Đăk Pơ và cái nơi diễn ra trận đánh nổi tiếng cách đây vừa tròn 70 năm mà ai học lịch sử phổ thông đều biết, chiến thắng GM.100, tức binh đoàn 100. Nó ngay đầu đèo Mang Yang, ngay bên đường 19. Sau này tôi còn được biết, nhà văn Nguyên Ngọc, khi ấy còn là anh lính trẻ, chính là người đã đi trinh sát cho trận đánh này. Ông đã vào làng S’tơ của ông Núp để tiền trạm, quen ông Núp từ đấy, để sau này gặp lại thì ông có tiểu thuyết “Đất nước đứng lên” nổi tiếng. Ông Núp thì giữ nguyên tên còn làng thì đổi thành làng Kông Hoa.  Trận đánh GM.100 này hòa cùng chiến thắng Điện Biên Phủ đã là cú hích quyết định cho việc ký kết hiệp định Giơ – Ne - Vơ cùng năm ấy.

THÁNG TRI ÂN- Tạp chí Sông Lam số 45, tháng 7- 2024

 

Tháng 7 này, trên khắp nước Việt Nam tổ chức rất nhiều hoạt động đền ơn đáp nghĩa.

Nó được coi là tháng tri ân.

Trước hết là tri ân những người con đã bỏ mình vì Tổ quốc. Họ đã hòa máu xương vào đất đai cây cỏ của đất nước, họ tan vào trời xanh, mây trắng, họ hiển hiện trong từng hơi thở nhịp tim mỗi chúng ta hàng ngày hàng giờ.

Tháng này có ngày 27/7, ngày để chúng ta tưởng nhớ và xúc động. Ngày để ta nén mình lại, để thấy mình rõ hơn khi soi mình vào những hương hồn liệt sĩ.

NGUYỄN DUY VÀ HUẾ

 

Nhà thơ Nguyễn Duy quê ở Thanh Hóa, giờ sống ở Sài Gòn, nhưng té ra ông rất thuộc Huế.

Nhớ lần gặp ông ở Huế, tôi cậy mình là dân sở tại, nhờ một nữ đồng nghiệp người Huế sống ở Huế chở đi ăn sáng. Trên xe ông là người hướng dẫn, nói quán này như này quán kia như kia, nên ăn quán này chất Huế đậm hơn, rồi sang cà phê này uống để nó “rất Huế”, rồi ông giới thiệu chỗ này chỗ kia ngõ này ngõ kia vân vân. Tóm lại là tôi và bạn đồng nghiệp cứ là nghe ông răm rắp.

THỨC NGỦ BÓNG ĐÁ

 

Tối hôm qua, về cơ bản vòng loại Euro năm nay đã gần như phân định được các đội vào vòng 16. Khi tôi viết bài này thì chỉ còn 4 cặp đấu cuối cùng, và theo con mắt thông thường thì người hâm mộ đã có thể gọi tên đủ các đội còn lại. Tuy thế, ngay lúc này, nhà thơ Hương Đình nhắn cho tôi: “Áo không làm nên... thầy tu, nhưng Áo đã thắng Hà Lan”, tức ông nói về sự bất ngờ. À đấy, thấy tin nhắn của ông tiến sĩ toán kiêm nhà thơ này mới nhớ, một thời chúng tôi ăn bóng đá ngủ bóng đá.

OÁI OĂM CHUYỆN THI

 

 

Đang là mùa thi.

Từ thi vào lớp 10 (trường công), tới thi tốt nghiệp phổ thông trung học, rồi thi đại học.

Bao nhiêu năm rồi vẫn thế, mấy đời rồi vẫn thế.

Thời cụ Tú đã nổi tiếng vì thi tới 3 lần không đậu, rồi đậu, rồi thêm mấy lần nữa vẫn không đậu, thống kê cụ thi tới tất cả... 8 lần. Nhưng dẫu thi tới 8 lần chỉ đậu một lần thì cụ vẫn là... cụ Tú Xương, một người cực kỳ nổi tiếng về văn chương, về cuộc đời, và cái sự thi 8 lần kia nó chỉ là gia vị thêm cho sự nổi tiếng. Câu thơ của cụ: “Vẳng nghe tiếng ếch bên tai/ Giật mình còn tưởng tiếng ai gọi đò” chẳng đã từng làm hàng triệu người thảng thốt.

CƠM TREO...

 

Thời gian gần đây cái từ “cơm treo” dày đặc trên các báo. Nó là một mô hình tự phát đầy tính nhân văn, đậm nghĩa đồng bào và hết sức cảm động của việc trao gửi yêu thương giữa thời buổi sôi đặc sự kiện và người người nhà nhà tấp nập bận rộn này.

Tôi nhớ, cái hồi Huế bị lụt, cái cơn lụt rất nặng tầm hai chục năm trước ấy, giữa chợ Bến Thành xuất hiện một cái thùng với mấy chữ viết vội: Chia sẻ với bà con bị lụt ở Huế. Và không ai bảo ai các chị tiểu thương ở chợ tự giác bỏ tiền vào đấy để gửi về Huế. Tôi xem tivi và đã khóc ròng, vì phía Huế ấy có nhà tôi cũng đang lút bum.

MIỀN TÂY MÙA KHÁT (bản full)

Tôi vừa có chuyến phượt miền Tây khá dày ngày, lộn đi lộn lại mấy tỉnh Long An, Tiền Giang, Đồng Tháp, Cần Thơ, Bến Tre... đi giữa những ngày nắng nóng nhất, không chỉ ở thành phố, mà về các miệt vườn, về vùng sâu vùng xa, vùng Đồng Tháp Mười và các cù lao, cồn, cả đi xe và đi thuyền... và chứng kiến cái hạn, cái thiếu nước ngọt vùng này.

Rồi về nhà, đọc báo, liên tục trên các báo trong nước đưa tin cơ quan này đoàn thể kia tặng nước ngọt cho dân. Hôm qua một tờ báo đưa tin một đơn vị công an tặng hàng ngàn bình nước ngọt cho dân vùng khát. Nó chỉ là những bình nước 2 đến 5 lít chứ không nhiều nhặn gì, hình dung mỗi nhà tằn tiện với những bình nước như thế để qua ngày dưới cái nắng nóng đổ lửa miền Tây những ngày này.

KINH TẾ VÀ VĂN CHƯƠNG - NGHỆ THUẬT, thử bàn...

Sự tăng trưởng kinh tế ở nước ta trong thời gian vừa qua là điều không thể phủ nhận, tuy thế, đấy là sự tăng trưởng kinh tế nóng. Nó khiến cho khoảng cách giàu nghèo ngày càng doãng rộng, rất rộng. Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là một mô hình mới, nên khi áp dụng vào thực tiễn đã bộc lộ nhiều khiếm khuyết, mà chủ trương phải tái cơ cấu các tập đoàn và tổng công ty nhà nước trước đây dẫn tới hệ quả tận bây giờ là một ví dụ...